Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

I. Biologia jako nauka

1. Biologia jako nauka

Uczeń:

$1•         określa przedmiot badań biologii jako nauki

$1•         podaje przykłady dziedzin biologii

$1•         wymienia dziedziny biologii zajmujące się budową                                        i funkcjonowaniem człowieka

$1•         wymienia źródła wiedzy biologicznej

Uczeń:

$1•         korzysta                                       z poszczególnych źródeł wiedzy

$1•         opisuje cechy organizmów żywych

Uczeń:

$1•         posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów

$1•         rozróżnia próby kontrolną i badawczą

Uczeń:

$1•         charakteryzuje wybrane dziedziny biologii

$1•         przedstawia metody badań stosowanych w biologii

Uczeń:

$1•         wyszukuje                                      i krytycznie analizuje informacje

z różnych źródeł dotyczące różnych dziedzin biologii

2. Komórkowa budowa organizmów

$1•         wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia

$1•         wymienia elementy budowy komórek: roślinnej, zwierzęcej, grzybowej

i bakteryjnej

$1•         obserwuje preparaty przygotowane przez nauczyciela

$1•         wymienia funkcje poszczególnych struktur komórkowych

$1•         posługuje się mikroskopem

$1•         z pomocą nauczyciela wykonuje proste preparaty mikroskopowe

$1•         z pomocą nauczyciela rysuje obraz widziany pod mikroskopem

$1•         odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu

lub na podstawie opisu poszczególne elementy budowy komórki

$1•         samodzielnie wykonuje proste preparaty mikroskopowe

$1•         z niewielką pomocą nauczyciela rysuje obraz widziany pod mikroskopem

$1•         wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki

$1•         porównuje budowę różnych komórek

$1•         omawia budowę                          i funkcje struktur komórkowych

$1•         analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek

$1•         wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy organizmów                 na podstawie obserwacji preparatów

$1•         wykonuje preparaty mikroskopowe, ustawia ostrość obrazu

za pomocą śrub:

makro- i mikrometrycznej, samodzielnie rysuje obraz widziany pod mikroskopem

$1•         wykonuje przestrzenny model komórki z dowolnego materiału

$1•         analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek oraz wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją

$1•         samodzielnie wykonuje preparaty mikroskopowe

$1•         sprawnie posługuje się mikroskopem

$1•         dokładnie rysuje obraz widziany pod mikroskopem

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

I. Biologia jako nauka

3. Hierarchiczna                    budowa organizmów. Tkanki zwierzęce

$1•         wskazuje komórkę jako podstawowy element budowy ciała człowieka

$1•         wyjaśnia, czym jest tkanka

$1•         wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych

$1•         wyjaśnia, czym jest narząd

$1•         wymienia układy narządów człowieka

$1•         wymienia rodzaje tkanki łącznej

$1•         określa najważniejsze funkcje poszczególnych tkanek zwierzęcych

$1•         podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie

$1•         opisuje podstawowe funkcje poszczególnych układów narządów

$1•         charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych

$1•         rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy

$1•         rozpoznaje pod mikroskopem

lub na ilustracji rodzaje tkanek zwierzęcych

$1•         wyjaśnia funkcje poszczególnych układów narządów

$1•         opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej

$1•         charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi

$1•         opisuje hierarchiczną budowę organizmu człowieka

$1•         przyporządkowuje tkanki do narządów i układów narządów

$1•         analizuje hierarchiczną budowę organizmu człowieka

$1•         analizuje związek między budową                         a funkcją poszczególnych tkanek zwierzęcych

$1•         wykazuje zależność między poszczególnymi układami narządów

$1•         tworzy mapę pojęciową ilustrującą hierarchiczną budowę organizmu człowieka

II. Skóra – powłoka organizmu

4. Budowa i funkcje skóry

$1•         wymienia warstwy skóry

$1•         przedstawia podstawowe funkcje skóry

$1•         wymienia wytwory naskórka

$1•         z pomocą nauczyciela omawia wykonane doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

$1•         omawia funkcje skóry i warstwy podskórnej

$1•         rozpoznaje na ilustracji lub schemacie warstwy skóry

$1•         samodzielnie omawia wykonane doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

$1•         wykazuje na konkretnych przykładach związek między budową a funkcjami skóry

$1•         opisuje funkcje poszczególnych wytworów naskórka

$1•         z pomocą nauczyciela wykonuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

$1•         na podstawie opisu wykonuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

$1•         wyszukuje odpowiednie informacje i planuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

5. Higiena i choroby skóry

$1•         wymienia choroby skóry

$1•         podaje przykłady dolegliwości skóry

$1•         omawia zasady pielęgnacji skóry młodzieńczej

$1•         opisuje stan zdrowej skóry

$1•         wskazuje konieczność dbania o dobry stan skóry

$1•         wymienia przyczyny grzybic skóry

$1•         wskazuje metody zapobiegania grzybicom skóry

$1•         klasyfikuje rodzaje oparzeń i odmrożeń skóry

$1•         omawia zasady udzielania pierwszej pomocy

w przypadku oparzeń skóry

$1•         omawia objawy dolegliwości skóry

$1•         wyjaśnia, czym                       są alergie skórne

$1•         wyjaśnia zależność między ekspozycją skóry na silne nasłonecznienie a rozwojem czerniaka

$1•         uzasadnia konieczność konsultacji lekarskiej

w przypadku pojawienia się zmian na skórze

$1•         ocenia wpływ promieni słonecznych na skórę

$1•         wyszukuje informacje

o środkach kosmetycznych

z filtrem UV przeznaczonych dla młodzieży

$1•         demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku oparzeń skóry

$1•         przygotowuje pytania

i przeprowadza wywiad

z lekarzem                                lub pielęgniarką na temat chorób skóry oraz profilaktyki czerniaka                                        i grzybicy

$1•         wyszukuje w różnych źródłach informacje na temat chorób, profilaktyki i pielęgnacji skóry młodzieńczej do projektu edukacyjnego

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

III. Aparat ruchu

6. Aparat ruchu. Budowa szkieletu

$1•         wskazuje części bierną i czynną aparatu ruchu

$1•         podaje nazwy wskazanych elementów budowy szkieletu

$1•         wskazuje na schemacie, rysunku i modelu szkielet osiowy oraz szkielet obręczy i kończyn

$1•         wyjaśnia sposób działania części biernej                  i czynnej aparatu ruchu

$1•         wskazuje na związek budowy kości z ich funkcją w organizmie

$1•         rozpoznaje różne kształty kości

$1•         wyjaśnia związek budowy kości z ich funkcją w organizmie

$1•         klasyfikuje podane kości pod względem kształtów

$1•         na przykładzie własnego organizmu wykazuje związek budowy kości

z ich funkcją

7. Budowa i rola szkieletu osiowego

$1•         wymienia elementy szkieletu osiowego

$1•         wymienia elementy budujące klatkę piersiową

$1•         podaje nazwy odcinków kręgosłupa

$1•         wskazuje na modelu lub ilustracji mózgo-                                            i trzewioczaszkę

$1•         wymienia narządy chronione przez klatkę piersiową

$1•         wskazuje na schemacie, rysunku i modelu elementy szkieletu osiowego

$1•         wymienia kości budujące szkielet osiowy

$1•         charakteryzuje funkcje szkieletu osiowego

$1•         wyjaśnia związek budowy czaszki z pełnionymi przez nią funkcjami

$1•         omawia rolę chrząstek

w budowie klatki piersiowej

$1•         porównuje budowę poszczególnych odcinków kręgosłupa

$1•         rozpoznaje elementy budowy mózgoczaszki                          i trzewioczaszki

$1•         analizuje związek budowy poszczególnych kręgów kręgosłupa                        z pełnioną przez nie funkcją

$1•         wykazuje związek budowy odcinków kręgosłupa

z pełnioną przez nie funkcją

8. Szkielet kończyn oraz ich obręczy

$1•         wymienia elementy budowy szkieletu kończyn oraz ich obręczy

$1•         wskazuje na modelu                   lub schemacie kości kończyny górnej                           i kończyny dolnej

$1•         wymienia rodzaje połączeń kości

$1•         opisuje budowę stawu

$1•         rozpoznaje rodzaje stawów

$1•         odróżnia staw zawiasowy od stawu kulistego

$1•         wymienia kości tworzące obręcze barkową

i miedniczną

$1•         porównuje budowę kończyny górnej i dolnej

$1•         charakteryzuje połączenia kości

$1•         wyjaśnia związek budowy stawu                                        z zakresem ruchu kończyny

$1•         wykazuje  związek budowy szkieletu kończyn

z funkcjami kończyn górnej i dolnej

$1•         wykazuje związek budowy szkieletu obręczy kończyn z ich funkcjami

$1•         charakteryzuje funkcje kończyn górnej i dolnej oraz  wykazuje  związek z funkcjonowaniem człowieka w środowisku

9. Kości – elementy składowe szkieletu

$1•         opisuje budowę kości

$1•         omawia cechy fizyczne kości

$1•         wskazuje miejsce występowania szpiku kostnego

$1•         wymienia składniki chemiczne kości

$1•         omawia na podstawie ilustracji doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości

$1•         wykonuje z pomocą nauczyciela doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości

$1•         omawia znaczenie składników chemicznych kości

$1•         opisuje rolę szpiku kostnego

$1•         wykonuje przygotowane doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości

$1•         demonstruje na przykładzie cechy fizyczne kości

$1•         planuje i samodzielnie wykonuje doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości

$1•         wyszukuje odpowiednie informacje i przeprowadza doświadczenie ilustrujące wytrzymałość kości

na złamanie

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

III. Aparat ruchu

10. Budowa

i znaczenie mięśni

$1•         wymienia rodzaje tkanki mięśniowej

$1•         wskazuje  położenie tkanek mięśniowej gładkiej i poprzecznie prążkowanej szkieletowej

$1•         określa funkcje wskazanych mięśni szkieletowych

$1•         opisuje cechy tkanki mięśniowej

$1•         z pomocą nauczyciela wskazuje na ilustracji najważniejsze mięśnie szkieletowe

$1•         rozpoznaje mięśnie szkieletowe wskazane na ilustracji

$1•         opisuje czynności mięśni wskazanych na schemacie

$1•         wyjaśnia, na czym polega antagonistyczne działanie mięśni

$1•         omawia warunki prawidłowej pracy mięśni

$1•         określa warunkiprawidłowej pracy mięśni

$1•         charakteryzuje budowę i funkcje mięśni gładkich

i poprzecznie prążkowanych

$1•         przedstawia negatywny wpływ środków dopingujących na zdrowie człowieka

$1•         na przykładzie własnego organizmu analizuje współdziałanie mięśni, ścięgien, kości i stawów w wykonywaniu ruchów

11. Higiena i choroby aparatu ruchu

$1•         wymienia naturalne krzywizny kręgosłupa

$1•         opisuje przyczyny powstawania wad postawy

$1•         wymienia choroby aparatu ruchu

$1•         wskazuje ślad stopy z płaskostopiem

$1•         omawia przedstawione

na ilustracji wady podstawy

$1•         rozpoznaje przedstawione na ilustracji wady postawy

$1•         opisuje urazy kończyn

$1•         omawia zasady udzielania pierwszej pomocy

w przypadku urazów kończyn

$1•         omawia przyczyny chorób aparatu ruchu

$1•         omawia wady budowy stóp

$1•         rozpoznaje naturalne krzywizny kręgosłupa

$1•         wyjaśnia przyczyny powstawania wad postawy

$1•         charakteryzuje zmiany zachodzące wraz z wiekiem w układzie kostnym

$1•         określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała

$1•         wyjaśnia przyczyny                       i skutki osteoporozy

$1•         wyszukuje informacje dotyczące zapobiegania płaskostopiu

$1•         wyjaśnia konieczność stosowania rehabilitacji                          po przebytych urazach

$1•         planuje i demonstruje czynności udzielania pierwszej pomocy

w przypadku urazów kończyn

$1•         analizuje przyczyny urazów ścięgien

$1•         przewiduje skutki przyjmowania nieprawidłowej postawy ciała

$1•         wyszukuje i prezentuje ćwiczenia zapobiegające deformacjom kręgosłupa

$1•         wyszukuje i prezentuje ćwiczenia rehabilitacyjne likwidujące płaskostopie

$1•         uzasadnia konieczność regularnych ćwiczeń gimnastycznych

dla prawidłowego funkcjonowania aparatu ruchu

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

IV. Układ pokarmowy

12. Pokarm – budulec i źródło energii

$1•         wymienia podstawowe składniki odżywcze

$1•         wymienia produkty spożywcze zawierające białko

$1•         podaje przykładypokarmów, które są źródłem węglowodanów

$1•         wymienia pokarmy zawierające tłuszcze

$1•         omawia z pomocą nauczyciela przebieg doświadczenia wykrywającego obecność tłuszczów i skrobi

w wybranych produktach spożywczych

$1•         klasyfikuje składniki odżywcze na budulcowe i energetyczne

$1•         określa aminokwasy jako cząsteczki budulcowe białek

$1•         wskazuje rolę tłuszczów w organizmie

$1•         samodzielnie omawia przebieg doświadczenia wykrywającego obecność tłuszczów i skrobi

w wybranych produktach spożywczych

$1•         wyjaśnia znaczenie składników odżywczych                       dla organizmu

$1•         określa znaczenie błonnika w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego

$1•         uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców

i warzyw

$1•         porównuje pokarmy pełnowartościowe

i niepełnowartościowe

$1•         analizuje etykiety produktów spożywczych pod kątem zawartości różnych składników odżywczych

$1•         przeprowadza z pomocą nauczyciela doświadczenie wykrywające obecność tłuszczów i skrobi

w wybranych produktach spożywczych

$1•         ilustruje na przykładach źródła składników odżywczych i wyjaśnia ich znaczenie                         dla organizmu

$1•         wyjaśnia związek między spożywaniem produktów białkowych                                        a prawidłowym wzrostem ciała

$1•         omawia rolę aminokwasów egzogennych w organizmie

$1•         porównuje wartość energetyczną węglowodanów i tłuszczów

$1•         wyjaśnia skutki nadmiernego spożywania tłuszczów

$1•         samodzielnie przeprowadza doświadczenie wykrywające obecność tłuszczów i skrobi                         w wybranych produktach spożywczych

$1•         planuje i samodzielnie przeprowadza doświadczenie wykrywające obecność tłuszczów i skrobi w wybranych produktach spożywczych

$1•         analizuje zależność między rodzajami spożywanych pokarmów a funkcjonowaniem organizmu

13. Witaminy, sole mineralne, woda

$1•         wymienia przykłady witamin rozpuszczalnych               w wodzie

i w tłuszczach

$1•         podaje przykład jednej awitaminozy

$1•         wymienia najważniejsze pierwiastki budujące ciała organizmów

$1•         podaje  rolę dwóch wybranych makroelementów

w organizmie człowieka

$1•         wymienia po trzy makroelementy

i mikroelementy

$1•         omawia z pomocą nauczyciela przebieg doświadczenia dotyczącego wykrywania witaminy C

$1•         wymienia witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach

$1•         wymienia skutki niedoboru witamin

$1•         wskazuje rolę wody w organizmie

$1•         omawia znaczenie makroelementów i mikroelementów

w organizmie człowieka

$1•         omawia na schemacie przebieg doświadczenia dotyczącego wykrywania witaminy C

$1•         charakteryzuje rodzaje witamin

$1•         przedstawia rolę i skutki niedoboru witamin: A, C, B6, B12, B9,D

$1•         przedstawia rolę i skutki

niedoboru składników mineralnych: Mg, Fe, Ca

$1•         określa skutki niewłaściwej suplementacji witamin

i składników mineralnych

$1•         na przygotowanym sprzęcie i z niewielką pomocą nauczyciela wykonuje doświadczenie dotyczące wykrywania witaminy C

$1•         analizuje skutki niedoboru witamin, makroelementów i mikroelementów

w organizmie

$1•         przewiduje skutki niedoboru wody w organizmie

$1•         samodzielnie wykonuje doświadczenie dotyczące witaminy C

$1•         wyszukuje informacje dotyczące roli błonnika w prawidłowym

funkcjonowaniu przewodu pokarmowego

$1•         wyszukuje odpowiednie informacje, planuje

i wykonuje doświadczenie dotyczące witaminy C

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

IV. Układ pokarmowy

14. Budowa i rola układu pokarmowego

$1•         wyjaśnia, na czym polega trawienie pokarmów

$1•         wymienia rodzaje zębów u człowieka

$1•         wymienia odcinki przewodu pokarmowego człowieka

$1•         omawia z pomocą nauczyciela przebieg doświadczenia badającego wpływ substancji zawartych w ślinie                        na trawienie skrobi

$1•         opisuje rolę poszczególnych rodzajów zębów

$1•         wskazuje odcinki przewodu pokarmowego na planszy lub modelu

$1•         rozpoznaje wątrobę

i trzustkę na schemacie

$1•         lokalizuje położenie wątroby i trzustki we własnym ciele

$1•         samodzielnie omawia przebieg doświadczenia badającego wpływ substancji zawartych                     w ślinie na trawienie skrobi

$1•         rozpoznaje poszczególne rodzaje zębów człowieka

$1•         wykazuje rolę zębów

w mechanicznej obróbce pokarmu

$1•         omawia funkcje poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego

$1•         lokalizuje odcinki przewodu pokarmowego                       i wskazuje odpowiednie miejsca

na powierzchni swojego ciała

$1•         charakteryzuje funkcje wątroby i trzustki

$1•         przeprowadza z pomocą nauczyciela doświadczenie badające wpływ substancji zawartych w ślinie

na trawienie skrobi

$1•         omawia znaczenie procesu trawienia

$1•         opisuje etapy trawienia pokarmów

w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego

$1•         analizuje miejsca wchłaniania strawionego pokarmu

i wody

$1•         samodzielnie przeprowadza doświadczenie badające wpływ substancji zawartych w ślinie                      na trawienie skrobi

$1•         wyszukuje odpowiednie informacje, planuje

i przeprowadza doświadczenie badające wpływ substancji zawartych w ślinie na trawienie skrobi

$1•         uzasadnia konieczność stosowania zróżnicowanej diety dostosowanej

do potrzeb organizmu

$1•         uzasadnia konieczność dbałości o zęby

15. Higiena i choroby układu pokarmowego

$1•         określa zasady zdrowego żywienia

$1•         wymienia przykłady chorób układu pokarmowego

$1•         wymienia zasady profilaktyki chorób układu pokarmowego

$1•         według podanego wzoru oblicza indeks masy ciała

$1•         wymienia przyczyny próchnicy zębów

$1•         wskazuje grupy pokarmów w piramidzie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej

$1•         wskazuje na zależność diety od zmiennych warunków zewnętrznych

$1•         układa jadłospis w zależności od zmiennych warunków zewnętrznych

$1•         wymienia choroby układu pokarmowego

$1•         analizuje indeks masy ciała swój i kolegów, wykazuje prawidłowości             i odchylenia od normy

$1•         omawia zasady udzielania pierwszej pomocy

w przypadku zakrztuszenia

$1•         wyjaśnia znaczenie pojęcia wartość energetyczna pokarmu

$1•         wykazuje zależność między dietą a czynnikami, które

ją warunkują

$1•         przewiduje skutki złego odżywiania się

$1•         wykazuje, że WZW A,

WZW B i WZW C

są chorobami związanymi z higieną układu pokarmowego

$1•         omawia zasady profilaktyki choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zatrucia pokarmowego i raka jelita grubego

$1•         analizuje indeks masy ciała w zależności od stosowanej diety

$1•         wykazuje zależność między higieną odżywiania się                              a chorobami układu pokarmowego

$1•         demonstruje czynności udzielania pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia

$1•         wskazuje zasady profilaktyki próchnicy zębów

$1•         wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę

zróżnicowaną i dostosowaną do  potrzeb  organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia, aktywność fizyczna, pora roku)

$1•         układa odpowiednią dietę dla uczniów z nadwagą

i niedowagą

$1•         przygotowuje i prezentuje wystąpienie w dowolnej formie na temat chorób związanych z zaburzeniami łaknienia i przemiany materii

$1•         uzasadnia koniecznośćbadań przesiewowych                   w celu wykrywania wczesnych stadiów raka jelita grubego

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

V. Układ krążenia

16. Budowa i funkcje krwi

$1•         podaje nazwy elementów morfotycznych krwi

$1•         wymienia grupy krwi

$1•         wymienia składniki biorące udział w krzepnięciu krwi

$1•         omawia funkcje krwi

$1•         wymienia grupy krwi i wyjaśnia, co stanowi

podstawę ich wyodrębnienia

$1•         wyjaśnia, co to jest konflikt serologiczny

$1•         omawia znaczenie krwi

$1•         charakteryzuje elementy morfotyczne krwi

$1•         omawia rolę hemoglobiny

$1•         przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa

$1•         przewiduje skutki konfliktu serologicznego

$1•         omawia zasady transfuzji krwi

$1•         wyjaśnia mechanizm krzepnięcia krwi

$1•         rozpoznaje elementy morfotyczne krwi

na podstawie obserwacji mikroskopowej

$1•         uzasadnia potrzebę wykonywania badań zapobiegających konfliktowi serologicznemu

$1•         analizuje wyniki laboratoryjnego badania krwi

17. Krwiobiegi

$1•         wymienia narządy układu krwionośnego

$1•         z pomocą nauczyciela omawia na podstawie ilustracji mały i duży obieg krwi

$1•         omawia funkcje wybranego naczynia krwionośnego

$1•         porównuje budowę i funkcje żył, tętnic oraz naczyń włosowatych

$1•         opisuje funkcje zastawek żylnych

$1•         porównuje krwiobiegi mały i duży

$1•         opisuje drogę krwi płynącej w małym                         i dużym krwiobiegu

$1•         rozpoznaje poszczególne naczynia krwionośne

na ilustracji

$1•         wykazuje związek budowy naczyń krwionośnych

z pełnionymi

przez nie funkcjami

$1•         analizuje związek przepływu krwi                              w naczyniach

z wymianą gazową

18. Budowa

i działanie serca

$1•         lokalizuje położenie serca we własnym ciele

$1•         wymienia elementy budowy serca

$1•         podaje prawidłową wartość pulsu i ciśnienia zdrowego człowieka

$1•         rozpoznaje elementy budowy serca i naczynia krwionośnego na schemacie (ilustracji z podręcznika)

$1•         wyjaśnia, czym jest puls

$1•         opisuje mechanizm pracy serca

$1•         omawia fazy cyklu pracy serca

$1•         mierzy koledze puls

$1•         wyjaśnia różnicę między ciśnieniem skurczowym

a ciśnieniem rozkurczowym krwi

$1•         wykazuje rolę zastawek w funkcjonowaniu serca

$1•         porównuje wartości ciśnienia skurczowego                           i rozkurczowego krwi

$1•         omawia doświadczenie wykazujące wpływ wysiłku fizycznego                    na zmiany tętna i ciśnienia krwi

$1•         planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ wysiłku fizycznego na zmiany tętna i ciśnienia krwi

19. Higiena i choroby układu krwionośnego

$1•         wymienia choroby układu krwionośnego

$1•         omawia pierwszą pomoc w wypadku krwawień

i krwotoków

$1•         wymienia przyczyny chorób układu krwionośnego

$1•         wymienia czynniki wpływające korzystnie

na funkcjonowanie układu krwionośnego

$1•         analizuje przyczyny chorób układu krwionośnego

$1•         charakteryzuje objawy krwotoku żylnego

i tętniczego

$1•         wyjaśnia, na czym polega białaczka                           i anemia

$1•         przedstawia znaczenie aktywności fizycznej

i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krwionośnego

$1•         przygotowuje portfolio na temat chorób układu krwionośnego

$1•         demonstruje pierwszą pomoc w wypadku krwotoków

$1•         wyjaśnia znaczenie badań profilaktycznych chorób układu krwionośnego

$1•         wyszukuje i prezentuje

w dowolnej formie materiały edukacyjne oświaty zdrowotnej na temat chorób społecznych: miażdżycy, nadciśnienia tętniczego

i zawałów serca

20. Układ limfatyczny

$1•         wymienia cechy układu limfatycznego

$1•         wymienia narządy układu limfatycznego

$1•         opisuje budowę układu limfatycznego

$1•         omawia rolę węzłów chłonnych

$1•         opisuje rolę układu limfatycznego

$1•         rozpoznaje na ilustracji lub schemacie narządy układu limfatycznego

$1•         porównuje układ limfatyczny z układem krwionośnym

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

V. Układ krążenia

21. Budowa

i funkcjonowanie układu odpornościowego

$1•         wymienia elementy układu odpornościowego

$1•         wymienia rodzaje odporności

$1•         przedstawia różnice między surowicą a szczepionką

$1•         wyróżnia odporność swoistą i nieswoistą, czynną                           i bierną, naturalną i sztuczną

$1•         definiuje szczepionkę

i surowicę jako czynniki odpowiadające za odporność nabytą

$1•         omawia rolę elementów układu odpornościowego

$1•         charakteryzuje rodzaje odporności

$1•         określa zasadę działania szczepionki                              i surowicy

$1•         wyjaśnia mechanizm działania odporności swoistej

$1•         opisuje rodzaje leukocytów

$1•         odróżnia działanie szczepionki                            od działania surowicy

$1•         analizuje wykaz szczepień

w swojej książeczce zdrowia

$1•         ocenia znaczenie szczepień

22. Zaburzenia funkcjo- nowania układu odpornościowego

$1•         wymienia czynniki mogące wywołać alergie

$1•         opisuje objawy alergii

$1•         określa przyczynę choroby AIDS

$1•         wyjaśnia, na czym polega transplantacja narządów

$1•         podaje przykładynarządów, które można przeszczepiać

$1•         wyjaśnia sposób zakażenia HIV

$1•         wskazuje drogi zakażenia się HIV

$1•         wskazuje zasady profilaktyki AIDS

$1•         uzasadnia, że alergia jest związana                                       z nadwrażliwością układu odpornościowego

$1•         ilustruje przykładami znaczenie transplantologii

$1•         przedstawia znaczenie przeszczepów oraz zgody na transplantację narządów po śmierci

VI. Układ oddechowy

23. Budowa i rola układu oddechowego

$1•         wymienia odcinki układu oddechowego

$1•         rozpoznaje na ilustracji narządy układu oddechowego

$1•         omawia funkcje elementów układu oddechowego

$1•         opisuje rolę nagłośni

$1•         na podstawie własnego organizmu przedstawia mechanizm wentylacji płuc

$1•         wyróżnia drogi oddechowe i narządy wymiany gazowej

$1•         wykazuje związek budowy elementów układu oddechowego z pełnionymi funkcjami

$1•         odróżnia głośnię i nagłośnię

$1•         demonstruje mechanizm modulacji głosu

$1•         definiuje płuca jako miejsce wymiany gazowej

$1•         wykazuje związek między budową a funkcją płuc

$1•         wykonuje z dowolnych materiałów model układu oddechowego

$1•         wyszukuje odpowiednie metody i bada pojemność własnych płuc

24. Mechanizm wymiany gazowej

$1•         wymienia narządy biorące udział w procesie wentylacji płuc

$1•         demonstruje na sobie mechanizm wdechu

i wydechu

$1•         z pomocą nauczyciela omawia doświadczenie wykrywające obecność CO2w wydychanym powietrzu

$1•         wskazuje różnice w ruchach klatki piersiowej i przepony podczas wdechu i wydechu

$1•         przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych

$1•         omawia zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym

$1•         oblicza liczbę wdechów

i wydechów przed wysiłkiem fizycznym i po nim

$1•         z pomocą nauczyciela przeprowadza doświadczenie wykrywające obecnośćCO2

w wydychanym powietrzu

$1•         wyróżnia  procesy wentylacji płuc                             i oddychania komórkowego

$1•         opisuje dyfuzję O2 i CO2zachodzącą w pęcherzykach płucnych

$1•         wyjaśnia zależność między liczbą oddechów a wysiłkiem fizycznym

$1•         na przygotowanym sprzęcie samodzielnie przeprowadza doświadczenie wykrywające obecnośćCO2

w wydychanym powietrzu

$1•           interpretuje wyniki doświadczenia wykrywającegoCO2

w wydychanym powietrzu

$1•           przedstawia graficznie zawartość gazów

w powietrzu wdychanym i wydychanym

$1•           analizuje proces wymiany gazowej                                     w płucach i tkankach

$1•           omawia obserwację dotyczącą wpływu wysiłku fizycznego                      na częstość oddechów

$1•           samodzielnie przygotowuje zestaw laboratoryjny

i przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność CO2

w wydychanym powietrzu

$1•         planuje i wykonuje obserwację wpływu wysiłku fizycznego                     na częstość oddechów

$1•         wyszukuje odpowiednie informacje, planuje

i samodzielnie przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność CO2

w wydychanym powietrzu

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

VI. Układ oddechowy

25. Oddychanie komórkowe

$1•         definiuje mitochondrium jako miejsce oddychania komórkowego

$1•         wskazuje ATP jako nośnik energii

$1•         zapisuje słownie równanie reakcji chemicznej ilustrujące utlenianie glukozy

$1•         określa znaczenie oddychania komórkowego

$1•         zapisuje za pomocą symboli chemicznych równanie reakcji ilustrujące utlenianie glukozy

$1•         omawia rolę ATP                            w organizmie

$1•         wyjaśnia sposób magazynowania energii wATP

$1•         opisuje zależność między ilością mitochondriów

a zapotrzebowaniem narządów na energię

26. Higiena i choroby układu oddechowego

$1•         definiuje kichanie                       i kaszel jako reakcje obronne organizmu

$1•         wymienia choroby układu oddechowego

$1•         wymienia czynniki wpływające na prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego

$1•         wskazuje źródła infekcji górnych                         i dolnych dróg oddechowych

$1•         określa sposoby zapobiegania chorobom układu oddechowego

$1•         opisuje przyczyny astmy

$1•         omawia zasady postępowania w przypadku utraty oddechu

$1•         omawia wpływ zanieczyszczeń pyłowych na prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego

$1•         podaje  objawy wybranych chorób układu oddechowego

$1•         wyjaśnia związek między wdychaniem powietrza przez nos                               a profilaktyką chorób układu oddechowego

$1•         opisuje zasady profilaktyki anginy, gruźlicy i rakapłuc

$1•         rozróżnia czynne i bierne palenie tytoniu

$1•         wykazuje zależność między zanieczyszczeniem środowiska

a zachorowalnością na astmę

$1•         demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w wypadku zatrzymania oddechu

$1•         analizuje wpływ palenia tytoniu na funkcjonowanie układu oddechowego

$1•         wyszukuje w dowolnych źródłach informacje

na temat przyczyn rozwoju raka płuc

$1•         przeprowadza według podanego schematu

i pod opieką nauczyciela badanie zawartości substancji smolistych

w jednym papierosie

$1•         przeprowadza wywiad w przychodni zdrowia na temat profilaktyki chorób płuc

VII. Układ wydalniczy

27. Budowa

i działanie układu wydalniczego

$1•         wymienia przykłady substancji, które są wydalane przez organizm człowieka

$1•         wymienia narządy układu wydalniczego

$1•         wyjaśnia pojęcia wydalanie

i defekacja

$1•         wymienia drogi wydalania zbędnych produktów przemiany materii

$1•         wymienia CO2                                  i mocznik jako zbędne produkty przemiany materii

$1•         porównuje wydalanie i defekację

$1•         omawia na podstawie ilustracji proces powstawania moczu

$1•         wskazuje na modelu lub ilustracji miejsce powstawania moczu pierwotnego

$1•         opisuje sposoby wydalania mocznika                       iCO2

$1•         rozpoznaje na modelu lub materiale świeżym warstwy budujące nerkę

$1•         omawia rolę układu wydalniczego

w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu

$1•         wykonuje z dowolnego materiału model układu moczowego

$1•         tworzy schemat przemian substancji odżywczych

od zjedzenia do wydalenia

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

VII. Układ wydalniczy

28. Higiena i choroby układu wydalniczego

$1•         wymienia zasady higieny układu wydalniczego

$1•         wymienia choroby układu wydalniczego

$1•         wskazuje na zakażenia dróg moczowych i kamicę nerkową jako choroby układu wydalniczego

$1•         wymienia badaniastosowane w profilaktyce tych chorób

$1•         określa dzienne zapotrzebowanie organizmu człowieka na wodę

$1•         omawia przyczyny chorób układu wydalniczego

$1•         omawia na ilustracji przebieg dializy

$1•         wyjaśnia znaczenie wykonywania badań kontrolnych moczu

$1•         wskazuje na konieczność okresowego wykonywania badań kontrolnych moczu

$1•         uzasadnia konieczność picia dużych ilości wody podczas leczenia chorób nerek

$1•         ocenia rolę dializy                             w ratowaniu życia

$1•         uzasadnia konieczność regularnego opróżniania pęcherza moczowego

$1•         analizuje własne wyniki laboratoryjnego badania moczu i na tej podstawie określa stan zdrowia własnego układu wydalniczego

VIII. Regulacja nerwowo-hormonalna

29. Budowa

i funkcjonowanie układu dokrewnego

$1•         wymienia gruczoły dokrewne

$1•         wymienia przykłady hormonów

$1•         wskazuje na ilustracji położenie najważniejszych gruczołów dokrewnych

$1•         klasyfikuje gruczoły

na gruczoły wydzielania zewnętrznego

i wewnętrznego

$1•         wyjaśnia pojęcie gruczoł dokrewny

$1•         wyjaśnia, czym są hormony

$1•         podaje przyczyny cukrzycy

$1•         określa cechy hormonów

$1•         przyporządkowuje hormony do odpowiednichgruczołów, które je wytwarzają

$1•         charakteryzuje działanie insuliny                       i glukagonu

$1•         przedstawia biologiczną rolę hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny,testosteronu, estrogenów

$1•         omawia znaczenie swoistego działania hormonów

$1•         wyjaśnia, na czym polega antagonistyczne działanie insuliny                         i glukagonu

$1•         uzasadnia, że nie należy bez konsultacji                              z lekarzem przyjmować preparatów i leków hormonalnych

30. Zaburzenia funkcjonowania układu dokrewnego

$1•         wymienia skutki nadmiaru i niedoboru hormonu wzrostu

$1•         wyjaśnia pojęcie równowaga hormonalna

$1•         interpretuje skutki nadmiaru i niedoboru hormonów

$1•         uzasadnia związek niedoboru insuliny                                 z cukrzycą

$1•         analizuje i wykazuje różnice między                   cukrzycą typu 1 i 2

31. Budowa i rola układu nerwowego

$1•         wymienia funkcje układu nerwowego

$1•         wymienia elementy budowy ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego

$1•         rozpoznaje na ilustracji ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy

$1•         opisuje elementy budowy komórki nerwowej

$1•         wskazuje na ilustracji neuronu przebieg impulsu nerwowego

$1•         wyróżnia somatyczny                              i autonomiczny układ nerwowy

$1•         opisuje funkcje układu nerwowego

$1•         porównuje działanie układów nerwowego i dokrewnego

$1•         wykazuje związek budowy komórki nerwowej z jej funkcją

$1•         omawia działanie ośrodkowego

i obwodowego układu nerwowego

$1•         wyjaśnia sposób działania synapsy

$1•         charakteryzuje funkcje somatycznego

i autonomicznego układu nerwowego

$1•         porównuje funkcje współczulnej

i przywspółczulnej części autonomicznego układu nerwowego

$1•         ocenia rolę regulacji nerwowo-hormonalnej w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

VIII. Regulacja nerwowo-hormonalna

32. Ośrodkowy układ nerwowy

$1•         wskazuje na ilustracji najważniejsze elementy mózgowia

$1•         wymienia mózgowie                          i rdzeń kręgowy jako narządy ośrodkowego układu nerwowego

$1•         wskazuje elementy budowy rdzenia kręgowego

na ilustracji

$1•         opisuje budowę rdzenia kręgowego

$1•         objaśnia na ilustracji budowę mózgowia

$1•         określa mózgowie jako jednostkę nadrzędną

w stosunku do pozostałych części układu nerwowego

$1•         uzasadnia nadrzędną funkcję mózgowia                           w stosunku

do pozostałych części układu nerwowego

33. Obwodowy układ nerwowy. Odruchy

$1•         wymienia rodzaje nerwów obwodowych

$1•         podaje po trzy przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych

$1•         wyróżnia włókna czuciowe i ruchowe

$1•         omawia na podstawie ilustracji drogę impulsu nerwowego          w łuku odruchowym

$1•         odróżnia odruchy warunkowe

i bezwarunkowe

$1•         wyjaśnia różnicę między odruchem warunkowym a bezwarunkowym

$1•         charakteryzuje odruchy warunkowe i bezwarunkowe

$1•         przedstawia graficznie drogę impulsu nerwowego w łuku odruchowym

$1•         przedstawia rolę odruchów warunkowych w procesie uczenia się

$1•         na podstawie rysunku wyjaśnia mechanizm odruchu kolanowego

$1•         dowodzi znaczenia odruchów warunkowych

i bezwarunkowych w życiu człowieka

$1•         demonstruje na koledze odruch kolanowy                           i wyjaśnia działanie tego odruchu

34. Higiena i choroby układu nerwowego

$1•         wymienia czynniki wywołujące stres

$1•         podaje przykłady trzech chorób spowodowanych stresem

$1•         wymienia sposoby radzenia sobie ze stresem

$1•         wymienia przykłady chorób układu nerwowego

$1•         przyporządkowuje wybranym chorobom układu nerwowego charakterystyczne objawy

$1•         wyjaśnia dodatni

i ujemny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu

$1•         opisuje przyczyny nerwic

$1•         rozpoznaje cechy depresji

$1•         wymienia choroby układu nerwowego: padaczkę, autyzm, stwardnienie rozsiane, chorobę Alzheimera

$1•         analizuje przyczyny chorób układu nerwowego

$1•         omawia wpływ snu

na procesy uczenia się i zapamiętywania oraz

na odporność organizmu

$1•         charakteryzuje objawy depresji, padaczki, autyzmu, stwardnienia rozsianego, choroby Alzheimera

$1•         analizuje związek między prawidłowym wysypianiem się                           a funkcjonowaniem organizmu

IX. Narządy zmysłów

35. Budowa i działanie narządu wzroku

$1•         omawia znaczenie zmysłów w życiu człowieka

$1•         rozróżnia w narządzie wzroku aparat ochronny oka i gałkę oczną

$1•         wymienia elementy wchodzące w skład aparatu ochronnego oka

$1•         rozpoznaje na ilustracji elementy budowy oka

$1•         opisuje funkcje elementów aparatu ochronnego oka

$1•         wyjaśnia pojęcie akomodacja oka

$1•         omawia znaczenie adaptacji oka

$1•         omawia funkcje elementów budowy oka

$1•         określa funkcję aparatu ochronnego oka

$1•         wykazuje związek budowy elementów oka z pełnionymi przez nie funkcjami

$1•         opisuje drogę światła w oku

$1•         wskazuje lokalizację receptorów wzroku

$1•         ilustruje w formie prostego rysunku drogę światła w oku i powstawanie obrazu

na siatkówce

$1•         omawia powstawanie obrazu na siatkówce

$1•         planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące reakcję tęczówki na światło o różnym natężeniu

$1•         ilustruje za pomocą prostego rysunku drogę światła

w oku i powstawanie obrazu na siatkówce oraz wyjaśnia rolę soczewki w tym procesie

$1•         przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność tarczy nerwu wzrokowego w oku

$1•         ilustruje za pomocą prostego rysunku drogę światła

w oku oraz z użyciem odpowiedniej terminologii tłumaczy powstawanie

i odbieranie wrażeń wzrokowych

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

IX. Narządy zmysłów

36. Ucho – narząd słuchu

i równowagi

$1•         rozpoznaje na ilustracji elementy budowy ucha

$1•         wyróżnia ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne

$1•         wskazuje na ilustracji położenie narządu równowagi

$1•         wymienia funkcje poszczególnych elementów ucha

$1•         charakteryzuje funkcje poszczególnych elementów ucha

$1•         omawia funkcje ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego

$1•         wyjaśnia mechanizm odbierania i rozpoznawania dźwięków

$1•         wskazuje lokalizację receptorów słuchu

i równowagi w uchu

$1•         wyjaśnia zasadę działania narządu równowagi

$1•         analizuje przebieg bodźca słuchowego, uwzględniając przetwarzanie fal dźwiękowych na impulsy nerwowe

37. Higiena oka i ucha

$1•         wymienia wady wzroku

$1•         omawia zasady higieny oczu

$1•         wymienia choroby oczu i uszu

$1•         rozpoznaje                           na ilustracji krótkowzroczność

i dalekowzroczność

$1•         definiuje hałas jako czynnik powodujący głuchotę

$1•         omawia przyczyny powstawania wad wzroku

$1•         charakteryzuje wady wzroku

$1•         wyjaśnia, na czym polega daltonizm                         i astygmatyzm

$1•         charakteryzuje chorobyoczu

$1•         omawia sposób korygowania wad wzroku

$1•         rozróżnia rodzaje soczewek korygujących wady wzroku

$1•         analizuje, w jaki sposób nadmierny hałas może spowodować uszkodzenie słuchu

$1•         wyszukuje informacje na temat źródeł hałasu w swoim miejscu zamieszkania

$1•         analizuje źródła hałasu w najbliższym otoczeniu

i wskazuje na sposoby jego ograniczenia

38. Zmysły powonienia, smaku i dotyku

$1•         przedstawia rolę zmysłów powonienia, smaku                         i dotyku

$1•         wskazuje rozmieszczenie receptorów powonienia, smaku i dotyku

$1•         wymienia podstawowe smaki

$1•         wymienia bodźce odbierane przez receptory skóry

$1•         omawia rolę węchu w ocenie pokarmów

$1•         wymienia rodzaje kubków smakowych

$1•         omawia doświadczenie dotyczące rozmieszczenia kubków smakowych

na języku

$1•         wskazuje położenie kubków smakowych na języku

$1•         z niewielką pomocą nauczyciela wykonuje doświadczenie dotyczące rozmieszczenia kubków smakowych na języku

$1•         uzasadnia, że skóra jest narządem dotyku

$1•         analizuje znaczenie wolnych zakończeń nerwowych

w skórze

$1•         wykonuje na podstawie opisu doświadczenie dotyczące rozmieszczenia kubków smakowych

na języku

$1•         planuje i wykonuje doświadczenie dotyczące rozmieszczenia kubków smakowych na języku

X. Rozmnażanie i rozwój człowieka

39. Męski układ rozrodczy

$1•         wymienia męskie narządy rozrodcze

$1•         wskazuje na ilustracji męskie narządy rozrodcze

$1•         wymienia męskie cechy płciowe

$1•         omawia budowę plemnika i wykonuje jego schematyczny rysunek

$1•         omawia proces powstawania nasienia

$1•         określa funkcję testosteronu

$1•         wymienia funkcje męskiego układu rozrodczego

$1•         opisuje funkcje poszczególnych elementów męskiego układu rozrodczego

$1•         uzasadnia, że główka plemnika jest właściwą gametą męską

$1•         wykazuje zależność między produkcją hormonów płciowych                    a zmianami zachodzącymi w ciele mężczyzny

$1•         wyjaśnia wspólną funkcjonalność prącia jako narządu wydalania                              i narządu rozrodczego

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

X. Rozmnażanie i rozwój człowieka

40. Żeński układ rozrodczy

$1•         wymienia żeńskie narządy rozrodcze

$1•         wskazuje na ilustracji żeńskie narządy rozrodcze

$1•         wymienia żeńskie cechy płciowe

$1•         opisuje funkcje żeńskiego układu rozrodczego

$1•         charakteryzuje pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe żeńskie cechy płciowe

$1•         opisuje funkcje wewnętrznych narządów rozrodczych

$1•         wykazuje związek budowy komórki jajowej                           z pełnioną przez nią funkcją

$1•         analizuje podobieństwa i różnice w budowie

męskich i żeńskich układów narządów: rozrodczego

i wydalniczego

41. Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego

$1•         wymienia żeńskie hormony płciowe

$1•         wymienia kolejne fazy cyklu miesiączkowego

$1•         wskazuje w cyklu miesiączkowym dni płodne i niepłodne

$1•         definiuje jajnik jako miejsce powstawania komórki jajowej

$1•         interpretuje ilustracje przebiegu cyklu miesiączkowego

$1•         omawia zmiany hormonalne i zmiany                        w macicy zachodzące                    w trakcie cyklu miesiączkowego

$1•         analizuje rolę ciałka żółtego

$1•         wyznacza dni płodne i niepłodne                 u kobiet

w różnych dniach cyklu miesiączkowego

i z różną długością cyklu

42. Rozwój człowieka – od poczęcia  do narodzin

$1•         wymienia nazwy błon płodowych

$1•         podaje długość trwania rozwoju płodowego

$1•         wymienia zmiany zachodzące w organizmie kobiety podczas ciąży

$1•         porządkuje etapy rozwoju zarodka od zapłodnienia do zagnieżdżenia

$1•         wyjaśnia znaczenie pojęcia

zapłodnienie

$1•         omawia zasady higieny zalecane dla kobiet ciężarnych

$1•         podaje czas trwania ciąży

$1•         omawia wpływ różnych czynników na prawidłowy rozwój zarodka i płodu

$1•         charakteryzuje funkcje błon płodowych

$1•         charakteryzuje okres rozwoju płodowego

$1•         wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w organizmie kobiety podczas ciąży

$1•         charakteryzuje etapy porodu

$1•         analizuje funkcje łożyska

$1•         uzasadnia konieczność przestrzegania zasad higieny przez kobiety                   w ciąży

$1•         omawia mechanizm powstawania ciąży pojedynczej                                       i mnogiej

$1•         wyszukuje                         w różnych źródłach informacje na temat rozwoju prenatalnego

43. Rozwój człowieka – od narodzin

do starości

$1•         wymienia etapy życia człowieka

$1•         wymienia rodzaje dojrzałości

$1•         określa zmiany rozwojowe u swoich rówieśników

$1•         opisuje objawy starzenia się organizmu

$1•         wymienia różnice w tempie dojrzewania dziewcząt

i chłopców

$1•         charakteryzuje wskazane okresy rozwojowe

$1•         przedstawia cechy

oraz przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka

$1•         analizuje różnice między przekwitaniem a starością

$1•         przyporządkowuje okresom rozwojowym zmiany zachodzące w organizmie

$1•         tworzy w dowolnej formie prezentację na temat dojrzewania

$1•         tworzy portfolio

ze zdjęciami swojej rodziny, której członkowie znajdują się w różnych okresach rozwoju

Dział

Temat

Poziom wymagań

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

X. Rozmnażanie i rozwój człowieka

44. Higiena i choroby układu rozrodczego

$1•         wymienia choroby układu rozrodczego

$1•         wymienia choroby przenoszone drogą płciową

$1•         wymienia naturalne                                 i sztuczne metody planowania rodziny

$1•         wskazuje kontakty płciowe jako potencjalne źródło zakażenia układu rozrodczego

$1•         przyporządkowuje chorobom źródła zakażenia

$1•         wyjaśnia różnicę między nosicielstwem HIV

a chorobą AIDS

$1•         wymienia drogi zakażenia wirusami: HIV, HBV, HCV i HPV

$1•         przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową

$1•         wyjaśnia konieczność regularnych wizyt

u ginekologa

$1•         przyporządkowuje chorobom ich charakterystyczne objawy

$1•         omawia zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez wirusy: HIV, HBV, HCV                   i HPV

$1•         porównuje naturalne i sztuczne metody planowania rodziny

$1•         wymienia ryzykowne zachowania seksualne, które mogą prowadzić do zakażenia HIV

$1•         przewiduje indywidualne

i społeczne skutki zakażenia wirusami: HIV, HBV, HCV

i HPV

$1•         uzasadnia konieczność wykonywania badań kontrolnych jako sposobu wczesnego wykrywania raka piersi, raka szyjki macicy

i raka prostaty

$1•         wyszukuje w różnych źródłach  informacje na temat planowanych szczepień przeciwko

wirusowi brodawczaka, który wywołuje raka szyjki macicy

$1•         ocenia naturalne i sztuczne metody antykoncepcji

XI. Równowaga wewnętrzna organizmu

45. Równowaga wewnętrzna organizmu – homeostaza

$1•         własnymi słowami wyjaśnia, na czym polega homeostaza

$1•         wyjaśnia mechanizm termoregulacji                                u człowieka

$1•         wskazuje drogi wydalania wody                              z organizmu

$1•         wykazuje na podstawie wcześniej  zdobytej wiedzy zależność działania układów pokarmowego

i krwionośnego

$1•         opisuje, jakie układy narządów mają wpływ

na regulację poziomu wody we krwi

$1•         wyjaśnia, na czym polega homeostaza

$1•         na podstawie wcześniej zdobytej wiedzy wykazuje zależność działania układów: nerwowego, pokarmowego                                    i krwionośnego

$1•         na podstawie wcześniej zdobytej wiedzy wyjaśnia mechanizm regulacji poziomu glukozy we krwi

$1•         na podstawie wcześniej zdobytej wiedzy wykazuje zależność działania poszczególnych układów narządów                             w organizmie człowieka

$1•         na podstawie wcześniej zdobytej wiedzy wyjaśnia, jakie  układy  narządów biorą udział                                     w mechanizmie regulacji poziomu glukozy we krwi

$1•         analizuje  i  wykazuje rolę regulacjinerwowo-

-hormonalnej w utrzymaniu homeostazy